Prema novim istraživanjima, osećaj stresa izazvan gledanjem kako se drugi ljudi vrpolje je česta psihološka pojava, koja pogađa jednu od tri osobe. Ovaj fenomen, nazvan mizokinezija, označava „mržnju prema pokretima“. Iako su naučnici malo proučavali mizokineziju do nedavno, ona je primećena u kontekstu srodnog stanja, mizofonije, koje izaziva iritaciju kada se čuju određeni repetitivni zvukovi.
Mizokinezija je slična mizofoniji, ali su njeni okidači više vizuelni nego zvučni. Tim istraživača, predvođen psihologom Sumit Džasval sa Univerziteta Britanske Kolumbije, definisao je mizokineziju kao snažan negativan emocionalni odgovor na male, ponavljajuće pokrete drugih, poput vrpoljenja ruku ili nogu. Iako je fenomen prisutan, iznenađuje to što dosadašnja istraživanja na ovu temu nedostaju.
Da bi bolje razumeli mizokineziju, Džaval i njeni kolege sproveli su prvo dubinsko naučno istraživanje. U seriji eksperimenata sa više od 4.100 učesnika, istraživači su merili prevalenciju mizokinezije među studentima i opštom populacijom, ocenjivali uticaje koje je imala na njih i istraživali uzroke ovih senzacija.
Otkriveno je da je oko jedna trećina učesnika izjavila da su osetljivi na mizokineziju u svakodnevnom životu. Ovi rezultati sugerišu da mizokinezija nije samo fenomen koji se javlja kod kliničkih populacija, već i ozbiljan problem koji pogađa mnoge ljude u širem društvu. Analize su pokazale da mizokinezija ponekad može ići u paru sa mizofonijom, ali ne uvek.
Fenomen se značajno razlikuje među pojedincima; neki ljudi prijavljuju nisku osetljivost na vrpoljenje, dok drugi reaguju snažno. Osećaji poput besa, anksioznosti ili frustracije su često prisutni, a mizokinezija može smanjiti uživanje u društvenim aktivnostima ili radnom okruženju. Psiholog Tod Hendi, koji je istraživao mizokineziju, ističe da neka osoba može izbegavati društvene događaje zbog svog stanja.
Hendi je počeo da istražuje mizokineziju nakon što mu je partnerka otkrila da se vrpolji i oseća stres zbog toga. Kao vizuelni kognitivni neuronaučnik, bio je zainteresovan da sazna šta se dešava u mozgu kada se javljaju ovakve reakcije. Istraživači su sproveli testove kako bi otkrili da li mizokinezija može biti povezana sa povećanom osetljivošću vizuelne pažnje, ali rezultati nisu bili uverljivi.
Jedna od postavljenih hipoteza je da su uključeni „neuroni ogledala“, koji se aktiviraju kada se pojedinac kreće ili kada vidi da se drugi kreću. Takođe, postoji mogućnost da ljudi skloni mizokineziji nesvesno saosećaju sa psihologijom nemirnih ljudi. Džaval napominje da se uzrok vrpoljenja može povezati sa anksioznošću ili nervozom.
Iako je potrebno dalje istraživanje kako bi se utvrdilo poreklo mizokinezije, jasno je da je ovaj fenomen mnogo uobičajeniji nego što se mislilo. „Za one koji pate od mizokinezije, niste sami. Vaše poteškoće su uobičajene i stvarne“, zaključuje Hendi.
