Ujedinjeni narodi su nedavno izvestili da su globalna trgovina i isporuke narušene zbog raznih razloga poput napada u Crvenom moru, rata u Ukrajini te niskog nivoa vode u Panamskom kanalu. Stručnjak za trgovinu u okviru Konferencije UN-a o trgovini i razvoju, Jan Hofman, upozorio je da su troškovi transporta porasli, zbog čega su i cene energenata i hrane porasle, što predstavlja potencijalni rizik od inflacije.

Napadi jemenskih pobunjenika Huti na brodove u Crvenom moru počeli su u novembru prošle godine, što je dovelo do privremenog prestanka korišćenja Sueckog kanala. Prethodno je preko tog kanala prolazio veliki deo globalne trgovine, ali su napadi doveli do pada obima trgovine za čak 42% u poslednja dva meseca. Huti, koje podržava Iran, izveli su najmanje 34 napada na brodove, što je dovelo do znatnog narušavanja trgovinskih aktivnosti.

Pored toga, rat koji je započeo ruskom invazijom na Ukrajinu 2022. godine i druge geopolitičke tenzije uticale su na puteve trgovine naftom i žitaricama, uključujući Crno more. Također, problem predstavlja i suša i niski nivo vode u Panamskom kanalu, što onemogućava veći broj brodova koji mogu proći kroz kanal.

S tim u vezi, prosečne cene kontejnerskog transporta iz Šangaja porasle su za 122% od početka decembra, dok su cene transporta iz Šangaja u Evropu porasle za 256% i za zapadnu obalu SAD za 162%. Ovo predstavlja globalni uticaj krize, jer brodovi traže alternativne rute kako bi izbjegli pogođene plovne puteve.

Ova situacija značajno otežava isporuku žitarica i drugih ključnih roba iz Evrope, Rusije i Ukrajine, što može dovesti do povećanja cena za potrošače i ozbiljnih rizika po globalnu sigurnost hrane, posebno u regionima kao što su istočna Afrika, južna Azija, jugoistočna Azija i istočna Azija.

Prema podacima iz 2024. godine, više od 300 kontejnerskih brodova, što predstavlja više od 20% globalnog kapaciteta kontejnera, preusmeravaju se ili planiraju alternative korišćenju Sueckog kanala. Brodovi koji prevoze tečni prirodni gas takođe prestaju prolaziti kroz taj kanal zbog straha od napada.

Sve u svemu, ovakva situacija predstavlja ozbiljan izazov za globalnu trgovinu i logističke kompanije, a također može imati ozbiljne ekonomske posljedice koje će se odraziti i na potrošače širom sveta. S obzirom na sve navedene činjenice, jasno je da je ova kriza izazvala ozbiljne prekide i poteškoće u svetskoj trgovini, a predstavlja i upozorenje na potrebu za prilagođavanjem i otvaranjem novih trgovinskih puteva kako bi se izbjegli slični problemi u budućnosti.