DVA nova eksponata od juče su deo izložbe „Čekajući stalnu postavku“ u Istorijskom muzeju Srbije. Radi se o rekonstrukcijama odeždi despota Stefana Lazarevića i despota Đurđa Brankovića, koje je izradila kostimografkinja Jelena Stokuća sa timom saradnika. Odežda despota Stefana, dekorisana raskošnim ornamentima, urađena je po uzoru na ktitorsku fresku iz njegove zadužbine manastira Manasije. Sakos je tamnocrvene boje, a ornamenti na njemu su, kao i na licu plašta, orlovi upisani u krugove. Loros je uzan, zlatan, i optočen je ručno rađenim plavim i crvenim kamenjem sa biserima, dok mu je postava zelena. Perivrahioni, pravougaone pločice, su našiveni samo sa spoljne strane mišica, dok su rote pozicionirane na laktovima, epimanike na krajevima rukava, a četvrtaste „tabulae“ sa strane u visini kolena. Plašt je nešto svetlije boje, sa ogrlicom koja ima kružne ornamente, najtipičnije dekoracije antičkih tunika, koja se prenela na vizantinski carski ornat. Postava plašta je plava sa zlatno-crnim dezenom.
Dok je odežda despota Đurđa Brankovića urađena po uzoru na povelju koja se čuva u svetogorskom manastiru Esfigmen, a na kojoj je prikazan sa porodicom. Njeni delovi dekorisani su ručno rađenim dragim kamenjem i vezenim ornamentima. Crveni sakos širokih rukava je za potrebe rekonstrukcije urađen u prestižnoj tkačkoj radionici u okolini Londona, a ispod njega se nalazi petrolej plava tunika. Zlatni loros je karakteristično vezen i postavljen petrolej plavom tkaninom. Gornji plašt u tamnijoj nijansi petrolej plave boje je postavljen svetlosivim krznom za koje se, po načinu slikanja i prezentovanja u esfigmenskoj povelji, naslućuje da je bilo od hermelina.
Izložba „Čekajući stalnu postavku“ će i u narednom periodu biti obogaćivana novim originalnim predmetima, kao i novim rekonstrukcijama odeždi i kruna srednjovekovnih srpskih vladara, kao što su krune kralja Mihaila Prvog Vojisavljevića i kralja Tvrtka Prvog Kotromanića, koje su u procesu izrade.
Istorijski muzej Srbije je domaćin ove izložbe koja donosi novi uvid u srednjovekovnu srpsku istoriju i kulturu kroz rekonstruirane odežde despota Stefana Lazarevića i despota Đurđa Brankovića. Ovi eksponati nisu samo deo muzejske zbirke, već i umetnička dela koja pružaju uvid u bogatstvo detalja i simbolike koji su bili prisutni u odeždama vladara tog doba.
Kostimografkinja Jelena Stokuća i vajar Darko Kuzmanović su zajedno sa svojim timom saradnika uložili veliki trud i pažnju u rekonstrukciju odeždi, koristeći istorijske izvore i artefakte kao osnovu za svoj rad. Rezultat su autentične rekonstrukcije koje pružaju posetiocima muzeja priliku da se upoznaju sa estetikom i stilom oblačenja srednjovekovnih srpskih vladara.
Odežda despota Stefana Lazarevića, inspirisana freskom iz manastira Manasije, otkriva detaljnu ornamentiku i simboliku koja je bila važna za tog vladara. Ornamenti orlova upisani u krugove na sakosu i licu plašta simbolizuju moć i autoritet despota, dok su boje i materijali pažljivo odabrani kako bi se postigao autentičan izgled.
Kroz rekonstrukciju odežde despota Đurđa Brankovića, inspirisane poveljom iz manastira Esfigmen, posmatračima se pruža uvid u luksuz i raskoš koji su bili karakteristični za vladare tog doba. Ručno rađeno dragoceno kamenje i vezeni ornamenti na odeždi svedoče o visokom društvenom statusu despota i njegove porodice.
Izložba „Čekajući stalnu postavku“ predstavlja važan korak ka očuvanju i promociji kulturnog nasleđa Srbije, omogućavajući posetiocima da se upoznaju sa bogatom istorijom i umetničkim dostignućima srednjovekovne Srbije. Rekonstrukcije odeždi srednjovekovnih srpskih vladara pružaju uvid u estetiku i simboliku tog perioda, kao i u kompleksnost i sofisticiranost mode i oblačenja u srednjem veku.
Kroz saradnju stručnjaka iz različitih oblasti, kao što su kostimografija, vajarstvo i istorija umetnosti, izložba „Čekajući stalnu postavku“ postavlja nove standarde u proučavanju i predstavljanju istorijske odjeće i kostima. Posetioci imaju priliku da se upoznaju sa procesom rekonstrukcije odeždi i da steknu dublje razumevanje složenosti i značaja odeće za tumačenje istorije i kulture.
Odežde despota Stefana Lazarevića i despota Đurđa Brankovića su samo početak niza rekonstrukcija koje će biti predstavljene na ovoj izložbi. U narednom periodu očekuju se nove rekonstrukcije odeždi i kruna srednjovekovnih srpskih vladara, što će doprineti bogatstvu i raznolikosti sadržaja izložbe.
Posetioci Istorijskog muzeja Srbije imaju priliku da uživaju u lepoti i složenosti srednjovekovnih odeždi kroz autentične rekonstrukcije i umetnička dela kostimografkinje Jelene Stokuće i vajara Darka Kuzmanovića. Ova izložba pruža jedinstveno iskustvo koje spaja istoriju, umetnost i kulturu, nudeći posetiocima novo sagledavanje srednjovekovne srpske istorije kroz prizmu odeće i mode vladara tog doba.
