Naučnici su nedavno otkrili da bi tamna energija, koja se smatra ključnim faktorom za ubrzano širenje univerzuma, mogla da se menja tokom vremena. Ova saznanja proizašla su iz novih istraživanja korišćenjem spektroskopskog instrumenta tamne energije (DESI) koji se nalazi u Nacionalnoj opservatoriji „Kit Pik“ u Arizoni. Otkrića su objavljena na konferenciji Američkog fizičkog društva i mogu značajno promeniti naše razumevanje univerzuma.
Aleksi Leut-Harnet, portparolka DESI projekta, izjavila je da su rezultati „duboko intrigantni“ i da bi mogli značiti da se približavamo velikom otkriću o prirodi tamne energije. DESI koristi tanka optička vlakna koja omogućavaju simultano posmatranje do 5.000 galaksija ili kvazara, što pomaže naučnicima da izračunaju starost i udaljenost ovih objekata i stvore mapu univerzuma.
Univerzum se širi od njegovog nastanka pre oko 13,8 milijardi godina, a astronomi su tokom 1990-ih otkrili da se ovo širenje ubrzava. Ovo ubrzanje se pripisuje tamnoj energiji, fenomenu koji se smatra odgovornim za 70% univerzuma, dok tamna materija čini 25%, a obična materija samo 5%. Standardni kosmološki model, koji se često koristi za objašnjenje ovih pojava, definiše tamnu energiju kao konstantu, što znači da se ne menja.
Međutim, novo istraživanje pokazuje „znakove da uticaj tamne energije vremenom slabi“. Arno de Matija, francuski fizičar uključen u analizu podataka, naglašava da se, kada se kombinuju svi kosmološki podaci, može primetiti da je širenje svemira bilo ubrzano pre oko sedam milijardi godina. Iako su ovi rezultati uzbudljivi, on upozorava da ništa nije sigurno u vezi sa tim.
Pored toga, fizičar Etjen Burten naglašava da bi trebalo da dobijemo jasniju sliku o tamnoj energiji u narednih pet godina, zahvaljujući očekivanim podacima iz više teleskopa, uključujući evropski teleskop „Euklid“ i NASA-in „Nensi Grejs Roman“. Ova nova istraživanja bi mogla doneti značajna saznanja o prirodi tamne energije i njenim promenama.
Ukoliko se teorija o „evoluirajućoj tamnoj energiji“ potvrdi, to bi predstavljalo revoluciju u naučnom razumevanju ubrzane ekspanzije univerzuma i moglo bi dovesti do promene trenutnog standardnog kosmološkog modela. Stručnjaci ističu da bi takvo otkriće moglo biti dovoljno za Nobelovu nagradu za fiziku.
Istraživanje DESI, koje obuhvata trogodišnje posmatranje 15 miliona galaksija i kvazara, otvara nova pitanja i izazove za naučnike, dok se nastavlja potraga za dubljim razumevanjem univerzuma i njegovih tajni.
